Стресстэй үедээ бид яах ёстой вэ?

Хичээл, ажил, шалгалт, харилцаа, ирээдүйн тухай бодлууд, амьдралын хурдацтай хэмнэл нь биднийг амьсгаа авч амжаагүй байхад дарамтад оруулдаг. Зарим үед бид өөрсдийгөө ч ойлгохгүй мэт санагдаж, ядарч, сэтгэлээр унадаг. Үүнийг бид стресс гэж нэрлэдэг.

Гэхдээ стресс бол зөвхөн муу зүйл биш. Стрессийг хэрхэн ойлгож, яаж хүлээн авч, даван туулж сурах вэ гэдэг нь бидний сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд маш чухал үүрэгтэй.

Стресс гэж юу вэ?

Америкийн Сэтгэл судлалын холбооны тодорхойлсноор, стресс гэдэг нь хүний дотоод болон гадаад орчны өөрчлөлтөд үзүүлж буй оюун санаа, сэтгэл зүй, бие махбодын хариу үйлдэл юм.

Өөрөөр хэлбэл, бидэнд нэгэн зэрэг олон асуудал тулгарах үед тархи “аюулын дохио” илгээж, бие махбодод хариу үзүүлж эхэлдэг. Энэ нь биднийг өөрчлөлтөд дасан зохицох, арга хэмжээ авахад тусалдаг нэг төрлийн хамгаалалтын механизм юм.

Тархинд ямар нөлөө үзүүлдэг вэ?

Harvard Medical School-ийн судалгаагаар стрессийн үед ялгардаг кортизол хэмээх даавар нь богино хугацаанд төвлөрлийг сайжруулдаг ч, удаан хугацаанд өндөр түвшинд байвал тархины ой санамж, суралцах чадварт муугаар нөлөөлдөг байна. Ялангуяа гиппокамп гэх тархины хэсэгт гэмтэл үүсгэж болзошгүй.

Stanford University-ийн судалгаагаар стресс нь амьсгалыг хурдасгаж, булчинг чангалахад хүргэдэг. Энэ нь биднийг түр хугацаанд хамгаалж болох ч, удаан хугацаанд үргэлжилбэл зүрх судас, хоол боловсруулах системд ачаалал өгч, эрүүл мэндийн олон асуудал үүсгэдэг.

Тэгвэл стресстэй үедээ юу хийх ёстой вэ?

1. Амьсгалын дасгал хийх

Стрессийн үед амьсгалаа удирдах нь сэтгэл тайвшруулахад хамгийн энгийн бөгөөд үр дүнтэй арга юм. “4-7-8” хэмээх амьсгалын техникээр:

• 4 секунд гүнзгий амьсгаа ав
• 7 секунд амьсгаагаа барь
• 8 секундэд амьсгаагаа гарга

Энэ дасгал нь тархины тайвшруулах системийг идэвхжүүлж, анхаарлыг төвлөрүүлж, сэтгэлийг намжаадаг.

2. Дасгал хөдөлгөөн хийх

Идэвхтэй дасгал хөдөлгөөн нь “баяр хөөрийн гормон” болох эндорфиныг ялгаруулж, сэтгэл санааг сэргээдэг. Судалгаагаар өдөрт ердөө 20 минут алхахад стресс мэдэгдэхүйц буурдаг байна.

3. Бодлоо цаасан дээр буулгах

Сэтгэл хөдлөлөө цаасан дээр буулгах нь тархинд тайвшрах дохио өгдөг. Юунд санаа зовниж байгаагаа, юу чамайг урамшуулж байгааг бичих нь өөрийгөө таньж, хүнд үеийг даван туулахад тусална.

4. Цахим ертөнцөөс холдох

Сошиал орчны хэт хэрэглээ нь өөрийгөө бусадтай харьцуулах, мэдээллийн хэт ачаалал зэргээс шалтгаалан стресс нэмэгдэх шалтгаан болдог. Тиймээс өдөрт цахим хэрэглээгээ хязгаарлах нь сэтгэл зүйд эерэг нөлөө үзүүлдэг.

5. Мэргэжлийн хүнтэй уулзаж зөвлөгөө авах

Хэрэв стресс удаан үргэлжилж, өдөр тутмын амьдралд саад болж байвал сэтгэл зүйч, зөвлөх дээр хандах нь зүйтэй. Сэтгэл зүйн тусламж авах нь сул дорой байдал биш. Харин ч өөртөө анхаарч, өөрийгөө хайрлаж буйн илрэл юм.

Эцэст нь хэлэхэд…

Стресс бол амьдралын салшгүй нэг хэсэг. Бид түүнийг бүр мөсөн алга болгож чадахгүй ч, хэрхэн хүлээж авч, удирдаж сурах нь бидний өсөлт хөгжил, дотоод тэнцвэрт байдалд асар их нөлөөтэй.

Амьсгалах, хөдөлгөөн хийх, бичих, өөртөө цаг гаргах, тусламж эрэх зэрэг энгийн алхамуудыг бид өдөр тутмын дадал болговол стресс бидний дайсан биш, багш байж чадна.